0 Κατσαντώνης:Ο κλεύτης των Αγράφων

Ο Κατσαντώνης γεννήθηκε στο Μύρεση (Μάραθος ) των Αγράφων.
Το πότε ακριβώς γεννήθηκε δεν είναι γνωστό.
Ο Ε. Φραγκίστας γράφει ότι ο Κατσαντώνης έγινε κλέφτης το 1802 σε ηλικία εικοσιπέντε ετών επομένως θα πρέπει να γεννήθηκε την άνοιξη του 1777.
Κατάγεται από Σαρακατσαναίικη οικογένεια των Αγράφων , ο πατέρας του ήταν ο τσέλιγκας Γιάννης Μακρυγιάννης η μητέρα του ονομάζονταν Αρετή είχε αλλά τρία αδέρφια (τον Γιώργο Χασιώτη, τον , Κώστα Λεπενιώτη και τον Μήτρο η Κούτσικο και μία αδερφή την Κατερίνα) η οικογένεια του ξεκαλοκαίριαζε στ'; Άγραφα και στα Τζουμέρκα και τον χειμώνα διαχείμαζε στη Λεπενού . Συγγενείς του επίσης ήταν ο Γιώργος Τσόγκας ,ο Δημοτσέλιος ο Καραϊσκάκης και πολλοί άλλοι καπεταναίοι.
Αχ εχετε γεια, μωρέ γεια ψηλά βουνά,
κι εσείς κοντές ραχούλες ραχούλες
,γειά σου Κατσαντώνη μου
,κι εσείς κοντες ραχούλες ραχούλες,
γειά σου καπετάνιε μου.

Αχ Σούλι, Τζουμέ-μωρέ Τζουμέρκα κι Άγραφα,παλικαριών λημέρια αχ λημέρια,
γειά σου Κατσαντώνη μου,
παλικαριών λημέρια αχ λημέρια,
γειά σου καπετάνιε μου.
Αχ τον Κατσαντώνη πιάσανε,
στα Γιάννενα τον πάνε αχ τον πάνε,
γειά σου Κατσαντώνη μου,
στα Γιάννενα τον πάνε αχ τον πάνε,..

Τον Μάιο του 1805 ο Βεληγκέκας ξεκίνησε για τα Άγραφα με 800 άντρες .Δεν ήταν εύκολο να βρει τον Κατσαντώνη .Κάποια στιγμή ο Βελιγκέκας κατασκήνωσε σε ενός παπά το σπίτι .Την ώρα που έτρωγε πήρε γράμμα από τον Κατσαντώνη που έγραφε:< Βελη-Γκέκα ,λένε πώς με γυρεύεις και παραπονιέσαι πως δεν μπορείς να με βρεις .Αν στ'; αλήθεια έχεις όρεξη , έλα στην Κρύα Βρύση .Θα είμαι εκεί και θα σε περιμένω . Ο Κατσαντώνης και ο Βεληγκέκας συναντήθηκαν στην Φιδόσκαλα του Προσηλιάκου, ανάμεσα στα χωριά Μύρεσι και τα Άγραφα .
Στην μάχη που ακολούθησε ο Βεληγκέκας έπεσε από το χέρι του ίδιου του Κατσαντώνη. Για την νικηφόρα μάχη του Κατσαντώνη και τον θάνατο του Βεληγκέκα μας λέει το παρακάτω τραγούδι.
Βγήκαν Αντώνης στ'; Άγραφα με τον Καραγιαννάκη
Πήγαινε δίπλα στα βουνά δίπλα στα βιλαέρτια.
Γράφουν και στέλνουν μια γραφή σ'; αυτόν τον Βεληγκέκα.
Σε σε Βελή ντερβέναγα , ρεντζάλι του Βεζίρη,
έλα να πολεμήσουμε ψηλά στο Προσηλιάκο.
Να ιδής κλέφτικα σπαθιά , τα κλέφτικα ντουφέκια.
Κι ο Βεληγκέκας τα'; κουσε , βαρύ του κακοφάνει ,
και το ασκέρι έμασε και πάνω του πηγαίνει.

Τι ειν'; το κακό που γίνεται φέτος το καλοκαίρι ,
που βγήκε ο Αντώνης στ'; Άγραφα με τον Καραϊσκάκη.
Πιάνουν γράφουν γράμματα σ'; αυτόν τον Βεληγκέκα.
Και ο Βελής σαν τ'; άκουσε πολύ του κακοφάνει.
Γραμματικέ μου φώναξε , μάσε τα παλικάρια,
ο Κατσαντώνης καρτερεί μεσ'; του πουλιού την βρύση.