0 Στον παλιό Άγιο Νικόλαο Πρασιάς(Φώτο)

Ο Άγιος Νικόλαος Πρασιάς
 απο την Δυτική πλευρά του

Χρόνια πολλά στους εορτάζοντες
Σήμερα  6 Δεκεμβρίου,γιορτάζουμε την ημέρα μνήμης του Αγίου Νικολάου.
Σε μια σύντομη βόλτα μας θα σας μεταφέρουμε στην ιδιαίτερη πατρίδα μας,την Πρασιά,και στον παλιό ναό του Αγίου Νικολάου.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στον κεντρικό συνοικισμό της Πρασιάς,το Κυπαρίσσι. 
Ο ναός αυτός διέσωζε το 1987 το μεγαλύτερο εικονογραφικό διά­κοσμο απ’ όλους τους ναούς του χωριού μας. Με πρόσφατο Προε­δρικό διάταγμα ΦΕΚ 219, τχ. 2 (2­3-1997), χαρακτηρίστηκε διατηρη­τέο χριστιανικό μνημείο.

Ιερό Βήμα. Στην Κόγχη του Ιε­ρού Βήματος η Θεοτόκος ως Πλα­τυτέρα των Ουρανών εικονίζεται με ανοιχτά τα χέρια σε στάση 4/4 και το βλέμμα της κλίνει ελαφρά προς τα δεξιά, φέρει επιγραφή με τον τίτ­λο «Π ΠΛΑΤΥΤΕΡΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ» και περιστοιχίζεται δεξιά και αρι­στερά της από έναν άγγελο. Ο Χριστός βρίσκεται στην αγκαλιά της μητέρας του, ευλογεί και με τα δυο του χέρια και φέρει φωτοστέφανο με τα αρχικά «Ο ΩΝ», τα οποία είναι ευδιάκριτα. Το φόντο της παράστασης είναι γαλά­ζιο από τους βραχίονες της Θεοτόκου και πάνω, ενώ έχει ανοιχτόχρωμη κα­φέ απόδοση χαμηλότερα.

Στο δεύτερο διάζωμα της Κόγχης του Ιερού εικονίζονται πέντε προφήτες σε αντίστοιχα κυκλικά πλαίσια. Από αριστερά είναι: 1) Ο Ααρών, 2) ο Μωύ- σής, 3) ο Ζαχαρίας, 4) ο Δανιήλ και 5) ο Πσαΐας. Στο τρίτο προς τα κάτω διά­ζωμα εικονίζεται η παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας σε δύο παραστάσεις. Στην πρώτη ως Μετάδοση του Σώματος και στη δεύτερη ως Με­τάληψη του Αίματος του Κυρίου. 

Ο Χριστός είναι και στις δυο παραστάσεις το κυρίαρχο πρόσωπο. Στην πρώτη παράσταση η επιγραφή είναι: «Τούτό έστι το σώμα μου το ύπέρ ύμών κλώμενον είς αφεσιν άμαρτιών», ενώ στη δεύτε­ρη: «Τούτό έστι το αίμα μου το ύπέρ ύμών έκχυνόμενον...».

Στο τελευταίο (χαμηλότερο) διάζωμα της κόγχης του Ιερού Βήματος πα- ριστάνονται τέσσερις
μορφές ιεραρχών της Εκκλησίας σε φυσικό σχεδόν μέ­γεθος. Από αριστερά 1) ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, 2) ο άγιος Ιωάννης ο Χρυ­σόστομος, 3) ο Μέγας Βασίλειος και 4) πιθανόν ο άγιος Νικόλαος.

Στην Κόγχη της Πρόθεσης βρίσκεται μορφή γονατισμένη σε στάση δεήσε- ως και δίπλα της η επιγραφή: «Νικολάου ίερέως, πρεσβυτέρα Άρχόντω, μο­ναχού., ίερομονάχου..., Γεωργίου.». Δεξιά από την Κόγχη του Ιερού και ψηλότερα διακρίνεται δυσδιάκριτα κάποιο πρόσωπο. Ίσως είναι ο Χριστός και φέρει φθαρμένη επιγραφή με τα γράμματα: «[Γ] Η [Σ] ΚΑΙ [ΟΥ]ΡΑΝΩΝ».

ΗΘεοτόκος ως Πλα­τυτέρα των Ουρανών

Στην Κόγχη του Διακονικού παριστάνεται η Μεταμόρφωση του Κυρίου. Ο Χριστός βρίσκεται σε όρθια στάση 4/4, με μεγάλα φτερά αγγέλου σε γαλά­ζιο χρώμα που ξεκινούν από το ύψος των ώμων και καταλήγουν στους αστρα­γάλους. Στο κεφάλι του φέρει φωτοστέφανο σε χρυσαφένια απόχρωση και τα αρχικά του: IC XC Ο ΩΝ. Στην κορυφή της παράστασης ο τίτλος: «Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ». Δεξιότερα από την Κόγχη του Διακο­νικού βρίσκονται ολόσωμες μορφές ιεραρχών σε φυσικό σχεδόν μέγεθος. 1) ο άγιος Σπυρίδων Τριμυθούντος ο θαυματουργός, 2) ο άγιος Νικόλαος ο θαυ­ματουργός, 3) ο άγιος Γρηγόριος (μάλλον ο Νύσσης).

Τέμπλο. Στην κορυφή του Τέμπλου στο μέσον υψώνεται σχεδόν κατεστραμένος ξύλινος Σταυρός, στην αριστερή οριζόντια κεραία του διακρίνεται λιοντάρι ενώ στη δεξιά οριζόντια κεραία άγγελος. Στο κάτω άκρο του Σταυ­ρού αριστερά καθώς βλέπουμε και επί του Τέμπλου παριστάνεται ο αγαπη­μένος μαθητής του Κυρίου, δηλαδή ο Ιωάννης ο Θεολόγος, ενώ από την άλ­λη πλευρά του Σταυρού η μητέρα του Κυρίου.

Στο πρώτο, ξεκινώντας από ψηλά, διάζωμα του Τέμπλου στο μέσον, δε­σπόζει η γνωστή παράσταση της «Δεήσεως» με το Χριστό ένθρονο τον Πρό­δρομο στα αριστερά του καθώς βλέπουμε και τη Θεοτόκο στα δεξιά του στο ίδιο επίπεδο με τον Ιησού και όχι λίγο πιο πίσω όπως απεικονίζονται στον Άγιο Δημήτριο Βασιλεσίου. Δεξιά και αριστερά από την εικόνα της Δεήσεως στο πρώτο διάζωμα παριστάνονται κορυφαία γεγονότα από τη ζωή του Ιησού και της Θεοτόκου. Από αριστερά βρίσκονται οι παραστάσεις: 1) η Βάπτιση,

η Υπαπαντή, 3) η Μεταμόρφωση, 4) η Έγερση του Άαζάρου, 5) η Κυριακή των Βαΐων, 6) ο Μυστικός Δείπνος, 7) η Σταύρωση και 8) ο Ενταφιασμός του Κυρίου. Δεξιά από την εικόνα της Δεήσεως οι παραστάσεις: 1) η Ανάσταση του Χριστού, 2) η Ψηλάφηση του Θωμά, 3) η Πεντηκοστή, 4) η Ανάληψη, 5)η Πεντηκοστή 6) Τα Εισόδια της Θεοτόκου, 7) η Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο δεύτερο διάζωμα του Τέμπλου εικονίζονται συνολικά 16 πρόσωπα. 
Είναι 15 προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και στο μέσον το ένατο κατά σειρά πρόσω­πο η Θεοτόκος. Από αριστερά προς τα δεξιά καθώς κοιτάζουμε τα πρόσωπα είναι τα ακόλουθα: 1) δυσδιάκριτο, 2) Αμώς, 3) Ζαχαρίας, 4) Ιεζεκιήλ, 5) Ιε­ρεμίας, 6) Γεδεών, 7) Δαυΐδ, 8) (πιθανόν) Σολομών, 9) Θεοτόκος, 10) Μωϋσής,

-                      Ησαΐας, 12) Ααρών, 13) Δανιήλ, 14) Ιωνάς, 15) δυσδιάκριτο, 16) δυσδιά­κριτο. Π Θεοτόκος δηλαδή σ’αυτή την παράσταση βρίσκεται ακριβώς πάνω από την Ωραία Πύλη.

Στο τελευταίο, το κατώτερο, διάζωμα του Τέμπλου δεξιά και αριστερά από την Ωραία Πύλη βρίσκονται τέσσερις φορητές εικόνες. Από αριστερά η πρώ­τη παριστάνει φυσικά τον άγιο Νικόλαο σε στάση 4/4, από τη μέση και πά­νω. Δίπλα του η εικόνα της Θεοτόκου, η οποία κρατεί το Χριστό σε παιδική ηλικία στην αγκαλιά της, βρίσκεται σε στάση 3/4 με το δ.χ. δείχνει προς τον Κύριο και φέρει τον τίτλο «'Π 'Οδηγήτρια». Ο Χριστός δεξιά από την Ωραία Πύλη παριστάνεται σε στάση 4/4 από τη μέση και πάνω. Είναι ο γνωστός τύ­πος του ανθρώπου της μέσης Ανατολής, με τα καστανόμαυρα μαλλιά και γέ- νεια. Με το δ.χ. μάλλον ευλογεί, ενώ με το α.χ. κρατεί Ευαγγέλιο. Π τέταρτη τέλος εικόνα παριστάνει όρθιο τον Πρόδρομο. Ο προφήτης της ερήμου βρί­σκεται μπροστά από τον ποταμό Ιορδάνη, ο οποίος διακρίνεται με μπλε από­χρωση, τα πόδια του ακουμπούν στο έδαφος και πίσω του αμφίπλευρα δια­κρίνεται τοπίο με φυτικό διάκοσμο. Με το δ.χ. κρατεί σκεύος επί του οποίου φέρεται η αποκοπείσα κεφαλή του, ενώ με το α.χ. κρατεί ανοικτό ειλητάριο με τη γνωστή φράση: «Μετανοείτε ήγικε γάρ ή βασιλεία τών ούρανών».

Κυρίως Ναός. Σε κάθε πλευρά του νότιου, του δυτικού και του βόρειου τοί­χου υπάρχουν τρία διαζώματα. Π παρουσίαση θα γίνει πρώτα για το νότιο τοίχο και για τα τρία διαζώματα και στη συνέχεια στο δυτικό και στο βόρειο τοίχο κατά τον ίδιο φυσικά τρόπο.

Παραστάσεις απο την κόγχη του Ιερού Βήματος

Α. Νότιος Τοίχος: Στο ψηλότερο διάζωμα πρέπει να υπήρχαν αρχικά έξι παραστάσεις 1) δυσδιάκριτη, 2) η Μεταμόρφωση 3) η Κυριακή των Βαΐων, 4) ο Μυστικός Δείπνος, 5) δυσδιάκριτη, 6) Ίσως η Α' Οικουμενική σύνοδος. Στο μεσαίο διάζωμα υπήρχαν αρχικά 21 παραστάσεις μέσα σε αντίστοιχα κυκλι­κά πλαίσια. Π κατάσταση το 1987 ήταν η εξής (η παρουσίαση γίνεται πάντα από αριστερά προς τα δεξιά καθώς παρατηρούμε τις παραστάσεις). 1) ο άγιος Ιωακείμ, 2) η αγία Άννα, 3) ο άγιος Ζαχαρίας, 4) η αγία Ελισάβετ, 5) ο άγιος

Βάκχος, 6) ο άγιος Σέργιος, 7) ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, 8) γυναικεία μορφή, 9) ανδρική μορφή, 10) ανδρική μορφή, 11) ο άγιος Τρύφων, 12) ο άγιος Ερμόλαος, 13) ο άγιος Κοσμάς, 14) ο άγιος Δαμιανός, 15) ανδρική μορφή, 16) ο άγιος Αλέξιος (μάλλον ο φίλος του Θεού), 17) ο άγιος Ιωάννης της Κλίμα- κος, 18) ανδρική μορφή, 19) ανδρική μορφή, 20) ανδρική μορφή, 21) ανδρική μορφή. Στο χαμηλότερο διάζωμα του νότιου τοίχου υπήρχαν αρχικά 18 πα­ραστάσεις. Το 1987 σώζονταν οι παρακάτω: 1) ο απόστολος Πέτρος, 2) ο απ. Παύλος, 3) ο άγιος Ανδρέας, 4) ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, 5) δυσδιάκριτη, 6) άγνωστος, 7) ο άγιος Αντώνιος, 8) ο άγιος [δυσδιάκριτο], 9) ο άγιος Σεβα­στιανός, 10) δυσδιάκριτος, 11) ο άγιος Αθανάσιος (μάλλον) ο Αθωνίτης, 12) δυσδιάκριτος, 13) ο άγιος Παχώμιος, 14) ο άγιος Ονούφριος, 15) η αγία Ανα­στασία, 16) η αγία Ειρήνη, 17) άγνωστη μορφή η οποία κρατεί δισκοπότηρο.

Β. Δυτικός τοίχος. Στο πρώτο διάζωμα διακρίνονται 5 παραστάσεις: 1) η Γέννηση της Θεοτόκου, 2) η Μετάσταση της Θεοτόκου, 3) τα Εισόδια της Θε­οτόκου, 4) δυσδιάκριτη, 5) δυσδιάκριτη. Στο δεύτερο διάζωμα υπήρχαν 6 πα­ραστάσεις: 1) η αγία [,..]ξία, 2) η αγία Θεοδώρα, 3) η Σαμαρείτισσα, 4) η αγία Ευθυμία, 5) δυσδιάκριτη 6) η αγία Ναταλία. Στο κατώτερο διάζωμα 4 παρα­στάσεις: 1) ο αρχάγγελος Μιχαήλ, 2) η Κοίμηση της Θεοτόκου, 3) ο αρχάγγε­λος Γαβριήλ, 4) ο άγιος Προκόπιος.

Γ. Βόρειος τοίχος. Στο πρώτο διάζωμα υπήρχαν 14 παραστάσεις: 1) το Μαρτύριο του αγίου Δημητρίου, 2) η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού, 3) δυσ­διάκριτη, 4) ο εν Κανά Γάμος, 5) δυσδιάκριτη, 6) δυσδιάκριτη, 7) η θεραπεία του τυφλού, 8) [η φανέρωση του Ιησού στους μαθητές του μετά την Ανάστα­ση], 9) το φίλημα του προδότη Ιούδα, 10) ο Ιησούς ενώπιον του Άννα και του Καϊάφα, 11) ο εμπαιγμός του Ιησού, 12) η μαστίγωση του Ιησού, 13) ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου, 14) η πορεία προς τον Γολγοθά.

Στο μεσαίο διάζωμα βρίσκονταν 23 παραστάσεις: 1) ο άγιος Ανδριανός, 2) η αγία Μακρίνα, 3) δυσδιάκριτη, 4) δυσδιάκριτη, 5) δυσδιάκριτη, 6) δυσδιάκριτη [νε­αρός άγιος], 7) ο άγιος Μάμας, 8) ο άγιος Ορέστης, 9) ο άγιος [Μαρδα...], 10) δυσ­διάκριτη [νεαρός άγιος], 11) ο άγιος Ευστράτιος, 12) ο άγιος Αυξέντιος, 13) ο προ­φήτης Δανιήλ, 14) δυσδιάκριτη, 15) δυσδιάκριτη [νεαρός άγιος], 16) δυσδιάκριτη, 17) δυσδιάκριτη, 18) δυσδιάκριτη [νεαρός άγιος], 19) δυσδιάκριτη, 20) δυσδιά­κριτη, 21) δυσδιάκριτη, 21) δυσδιάκριτη, 22) δυσδιάκριτη, 23) δυσδιάκριτη.

Στο κάτω διάζωμα βρίσκονταν 19 παραστάσεις: 1) ο άγιος Αρτέμιος, 2) ο άγιος Κωνσταντίνος, 3) η αγία Ελένη, 4) δυσδιάκριτη [η αγία.], 5) δυσδιά-

Ο εμπαιγμός του Ιησού

κριτή [ο άγιος, η ο Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός], 6) δυσδιάκριτη [η αγία. η η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα], 7) η αγία Βαρβάρα, 8) ο άγιος Νικόλαος ο Νέος, 9) δυσδιάκριτη [ο άγιος. ιανός], 10) δυσδιάκριτη, 11) ο άγιος Παντελεήμων, 12) ο άγιος Μερκούριος, 13) ο άγιος Ευστάθιος, 14) ο άγιος Βίκτωρ, 15) ο άγιος Μηνάς, 16) οι άγιοι Θεόδωροι, 17) ο άγιος Δημήτριος, 18) ο άγιος Γεώργιος, 19) ο άγιος Νικόλαος πιθανόν με [κτητορική] (;) επιγραφή.

Ταβάνι τον Ναού. Στο κέντρο του παριστάνεται ο Χριστός από τη μέση και πάνω ως Παντοκράτορας με τα χαρακτηριστικά του Βυζαντινού τύπου της Μακεδονικής Σχολής. Με το α.χ. κρατεί Ευαγγέλιο και με το δ.χ. μάλλον ευ­λογεί. Από την αρχική παράσταση σωζόταν το 1987 μόνο μέρος του καρπού του α.χ. και μέρος του Ευαγγελίου. Η παράσταση βρίσκεται μέσα σε δίσκο σχή­ματος αυγού και φέρει εξωτερικά επιγραφή δυσδιάκριτη: «. έκφυγεΐν τάς βα- σάνους.ετους ΒΧΖΙ.» (πιθανόν ΑΧΝΒ ή ΖΡΝΒ) δηλαδή 1652 ή 7152 = 1644. Ο δίσκος αυτός περιβάλλεται από 20 συνολικά πρόσωπα του αγγελικού κόσμου. Επιγραφές σε έξι σημεία του εξωτερικού μέρους δηλώνουν τα παρι- στάμενα πρόσωπα. Η παράσταση συμπληρώνεται με την απεικόνιση στις τέσ­σερις γωνίες των συμβόλων των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Ο καλλιτέχνης της παράστασης αυτής καθώς και του ξυλόγλυπτου Σταυρού του Τέμπλου πρέ­πει, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μας, να ιστόρησε τα αντίστοιχα έργα και στον Αγιο Δημήτριο Βασιλεσίου.

Τα κείμενα και οι φωτογραφίες είναι του Βασίλη Γ. Χαλαστάνη  απο το βιβλίο του "Πρασιά Ευρυτανίας Ά Μέρος"2005