0 Τα Χουλιάρια και οι Χουλιαραίοι

Γράφει ο Αλέξανδρος Χουλιαράς 
Τα χουλιάρια είναι εγγεγραμμένα στη συνείδηση του κόσμου με ιδιαίτερη σημειολογία. Οι Βυζαντινοί τα έλεγαν κοχλιάρια, γιατί αρχικά κατασκευάζονταν από κελύφη κοχλιών (καβούκια σαλιγκαριών). Στη συνέχεια καθιερώθηκαν σαν χουλιάρια (κοχλιάρια - χοχλιάρια – χουλιάρια). Το υλικό κατασκευής τους ήταν ανάλογο με την... ταξική θέση του τρώγοντα. Με “χρυσά κουτάλια” έτρωγαν οι πλούσιοι και με ξύλινα οι φτωχοί. Οι Ευρυτάνες έτρωγαν αποκλειστικά με ξύλινα και όταν ήθελαν να δηλώσουν, πέραν των ανθρωπίνων ορίων, φτώχεια και τυράγνια έλεγαν: “έφαγα με το σκατοχούλιαρο”. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν τα σιδερένια, που ήθελαν κάθε τρεις και λίγο γάνωμα και τέλος τα ανοξείδωτα.
 Ως κατ΄ όνομα αρμόδιος, ήθελα να τονίσω ότι άλλο χουλιάρι κι άλλο κουτάλι, το οποίο ετυμολογείται από το κύτος (κύλωμα) – κυτάλιον – κουτάλιον. Συνηθιζόταν χουλιάρια να λέγονται τα ξύλινα και κουτάλια τα σιδερένια. Παραπέρα ήθελα να σημειώσω, αυτό που αναφέρει ο Φ. Κουκουλές, ότι οι Βυζαντινοί δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια (από το αρχ. περόνη) γιαυτό ενώ Χουλιαράδες είναι γεμάτος ο τόπος, Πιρουνάς (ως επώνυμο) δεν υπάρχει κανένας.

Οι χουλιάρες ήταν μεγάλα χουλιάρια και κυκλοφορούσαν σε διάφορα είδη (μακριές, κοντές, βαθιές και ξώβαθες) κατάλληλες για τις διάφορες χρήσεις. Ως σύμβολο η χουλιάρα αντιπροσώπευε το βασικό εργαλείο κάθε εξουσιαστή.
Στην εποχή της τουρκοκρατίας, κάποιοι ηπειρώτες τσοπαναραίοι, μαζί με την γκλίτσα τους, κουβαλούσαν στον τρουβά το πελεκητάρι και το χουλιαρογλύφτη τους, δυο εργαλεία της ποιμενικής ξυλογλυπτικής απαραίτητα για την κατασκευή ξύλινων χουλιαριών. Δηλαδή εκτός από επαγγελματίες τσοπαναραίοι ήταν και ερασιτέχνες χουλιαράδες.
Όταν οι τσοπαναραίοι-χουλιαράδες γράφτηκαν στα δημοτολόγια και τα μητρώα, το όνομα της δεύτερης δουλειάς τους έγινε επώνυμό τους. Έτσι προέκυψαν οι Χουλιαραίοι, που σήμερα, ως επώνυμο, είναι σκόρπιοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Σημειωτέον ότι το ορθογραμμένο όνομά μας είναι Χουλιαράς, που υποδηλώνει κατασκευαστή χουλιαριών και όχι Χουλιάρας, που παραπέμπει σε ομοίωμα χουλιαριού ή καθ΄ υπερβολήν χρήστη του χουλιαριού.
Οι Χουλιαραίοι ήταν επιδέξιοι χουλιαράδες. Ποιούσαν κάθε είδους χουλιαριού και χουλιάρας. Παρά ταύτα όμως δύσκολα Χουλιαράς έπαιρνε την χουλιάρα της εξουσίας. Η μοίρα μας –ως Χουλιαραίοι- είναι να φτιάχνουμε χουλιάρια και χουλιάρες για τους άλλους! Όμως στην κοινωνία προσφέρουν οι χρήσιμοι ποιητές χουλιαριών και όχι οι κατ΄ αποκλειστικότητα άχρηστοι χρήστες αυτών!