Καθηγητής ΑΠΘ
Η Ευρυτανία, η Ευρυτανία μας, μια από τις ορεινότερες περιοχές της Ελλάδος στο κέντρο της Στερεάς Ελλάδος και στο ψηλότερο σχεδόν σημείο της, ένας τόπος με πλούσια βλάστηση, με απαράμιλλο φυσικό μεγαλείο και με πολλές πηγές πλούτου βρίσκεται σε άθλια οικονομική κατάσταση, όλοι οι κάτοικοί της είναι σχεδόν άποροι.Ετσι οι Ευρυτάνες βρήκαν μόνη διέξοδο, την φυγή από τον τόπο τους, γράφει ο Παύλος Μπακογιάννης το 1960, στην μελέτη του η «Ευρυτανία και οι οικονομικές της δυνατότητες».
Από τα σπλάχνα του φτωχού αυτού Νομού ‘της πατρίδας μας΄ γεννήθηκαν ηρωικές μορφές Λιβίνης, Παλιόπουλος, Κατσαντώνης, Μπουκοβάλας, Γιολδασαίοι, Καραισκάκης, Μπότσαρης είναι μερικοί από αυτούς που δυνάμωσαν την ανάσταση του γένους, σε κάθε διάσελο και σε κάθε κοντοραχούλα, γεννήθηκαν Ευρυτάνες της προσφοράς, του φιλότιμου, της αρετής και πάνω από όλα της περηφάνιας. Κάποτε πήγαν ως μάρτυρα ένα γέρο πατριώτη 70 χρονών, αγωνιστή μαζί με τον Καραϊσκάκη, να εισπράξει σε δίκη τα οδοιπορικά του, άμα άκουσε ότι θα πληρωθούν απ’ το ταμείο είπε:
Βρε παιδιά τι πράματα είναι αυτά. Να πάρουμε λεφτά απ το κυρ Ταμείο. Ημείς να χαμε να δίναμε στο κυρ Ταμείο λεφτά.
Μα καπετάν Βασίλη, έτσι το λέει ο νόμος.
Ποιος νόμος βρέ μασκαράδες αυτά είναι ντροπές πράματα.
Αυτοί, ήταν οι Ευρυτάνες στις γενεές που πέρασαν. Φιλότιμοι, χωρίς πλιάτσικο, έφερναν χρήματα από τη ξενιτιά και έχτιζαν σχολεία, εκκλησιές και σπίτια στο τόπο τους, στο χωριό τους. Κλαψί, Βίνιανη, Μικρό και Μεγάλο χωριό είναι μερικά παραδείγματα που ακόμη και σήμερα διηγούνται, όσα σώθηκαν από την κατοχή και τον εμφύλιο, την ανάπτυξη εκείνης της εποχής.
Από τα σπλάχνα του φτωχού αυτού Νομού μας γεννήθηκαν πολιτικοί, σημαντικές προσωπικότητες, όχι μόνο για την Ευρυτανία και τους Ευρυτάνες, αλλά για ολόκληρη της Ελλάδα και τους Ελληνες. Ο Δημοσθένης Γούλας, Ευρυτάνας πολιτικός και συγγραφέας, γράφει στο βιβλίο του «Οι χωριανοί μου», γύρω στο 1950: Ο Βουλευτής είναι το παν. Η κυβέρνηση, ο υπουργός, ο νομάρχης, ο πρόεδρος του χωριού, ο δεσπότης. Για κάθε τι τα γράμματα πηγαινοέρχονται, τα τηλεγραφήματα απασχολούν τα σύρματα, κι οι απαιτήσεις πολλαπλασιάζονται, γίνονται εντονότερες, ώσπου παίρνουν χαρακτήρα απειλητικό :Κουμπάριμ αν δε μ΄του κανς ετούτου του χατήρ μη ματουρουτάς για μένα. Για παράδειγμα: να φύγει ο χωροφύλακας ,ο δάσκαλος κτλ. Και τελειώνει: Αν οι βουλευτές μας κι οι πολιτευόμενοι δεν κατεβούν απ τα σύγνεφα και δεν κοιτάξουν με όσο ενδιαφέρον χρειάζεται το μαρτυρικό λαό της Ρούμελης σήμερα ιδίως που τα έχασε όλα ,φοβάμαι πως θα κινδυνεύσουν να πάθουν ότι έπαθε κάποτε ,γύρω στο 1873, ο Βουλπιώτης, Βουλευτής της Ευρυτανίας, που οι Ντάληδες τον κρέμασαν με το καρέλι στη Μέγδοβα, για να τον αναγκάσουν να τους ορκιστεί πως θα τους φτιάξει το γιοφύρι.
Η Ευρυτανία που από τα πρώτα χρόνια της ελευθερίας το 1828, αποτελούσε Επαρχία του Νομού Αιτωλοακαρνανίας, σε πολλές βουλευτικές περιόδους είχε 4 ή 5 βουλευτές. Βουλευτές, που οι πρώτοι ξεπήδησαν από τους αγωνιστές του 21 όπως Γιολδασαίοι, Βελής, και εκείνοι που έγιναν βουλευτές, Μαυροκορδάτος και πολύ αργότερα και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αν και δεν ήταν ευρυτάνες.
Για την περίοδο μέχρι το 1900, πρώτος Βουλευτής στις Βουλές του Οθωνος ήταν ο Γιαννάκης Γιολδάσης, στρατηγός και αρχηγός των Ευρυτάνων το 1821, ο Θέος και ο Βελής, γιός του Κώστα Βελή που κήρυξε τον Μάιο του 1821 την Επανάσταση στο Κεράσοβο. Από το 1844 μέχρι το 1884, περίπου 35 χρόνια χρημάτισαν βουλευτές ο Γιαννάκης Γιολδάσης μέχρι το 1847 και στη συνέχεια Γερουσιαστής μέχρι το θάνατό του το 1851, ο γιός του Γεωργούλας από 1847 και για 6 βουλευτικές περιόδους και μετά το 1870 ο γιός του Κωνσταντίνος ή Κωνσταντάκης. Οι Γιολδασαίοι ασχολήθηκαν με την εξασφάλιση της ησυχίας στον τόπο μας. Και αυτό, γιατί η Ευρυτανία ληστοκρατούνταν ως παραμεθόριος περιοχή και ταράσσονταν από τα επαναστατικά κινήματα. Από τα ΓΑΚ και την έκθεση του ταγματάρχου Τζηνού φαίνεται ότι η συμβολή τους ήταν καθοριστική στην καταστολή κινημάτων όπως του Στράτου, Κοντογιάννη, Βελέντζα κτλ.
Παράλληλα, από τα ίδια αρχεία προκύπτει ότι ίδρυσαν δημοτικά σχολεία στο Καρπενήσι, στο Κρίκελλο, στην Δομνίστα, στον Προυσό καθώς και Ελληνικό Σχολείο στο Καρπενήσι. Πρόσφεραν στην ελευθερία, του τόπου και στη μόρφωση.
Από το 1873 μέχρι το 1895, σημειώνουμε τον Βουλπιώτη Δημήτριο 10 φορές Βουλευτή που αναφέρεται για τη συμβολή του σε έργα υποδομής, βατούς δρόμους, γέφυρες κυρίως στη Δυτική Ευρυτανία, και στην εποχή του Τρικούπη και συνέβαλε στην χάραξη της παραμεγδόβιας οδού. Γεννήθηκε το 1843 στη Βούλπη και πέθανε το 1911. Βουλευτής εξελέγη το 1873 και επανεξελέγη για 9 φορές μέχρι το1895. Διετέλεσε υπουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Επ. Δεληγεώργη (1876), υπουργός Παιδείας (1883-86) και Δικαιοσύνης (1886-90) στις κυβερνήσεις του Χαρ. Τρικούπη. Κατά τη διάρκεια της υπουργίας του ιδρύθηκαν νέα δημοτικά σχολεία, το πρώτο πρακτικό Λύκειο στην Αθήνα κλπ., ενώ έγινε και γενικός Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Άλλος βουλευτής, ήταν ο Ζηνόπουλος Γεώργιος. Γεννήθηκε το 1831 στο Μαραθιά και τίμησε την περιοχή μας στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, όπου διακρίθηκε ως λαμπρός ρήτορας κατά τις τρεις βουλευτικές περιόδους (1879 - 81, 1882 - 85 και 1885 - 86). Η Ευρυτανία του οφείλει την κατασκευή της Εθνικής οδού Λαμίας - Καρπενησίου, το 1881, από την κυβέρνηση Κουμουνδούρου. Για το λόγο αυτό η κεντρική είσοδος στο Καρπενήσι πήρε το όνομά του. Πέθανε αιφνιδίως στις 11 Μαΐου του 1886.
Για το δρόμο αυτό, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου στο διήγημά του Ταξείδι στο Καρπενήσι να πως περιγράφει τη διαδρομή του:
Οσο για τη συγκοινωνία του Καρπενησιού, αυτή δα ήταν που του είχε εξασφαλίσει τη φήμη της εξορίας. Οι δέκα εφτά ώρες, που χρειάζονταν για να ξεκινήσει κανείς από τη Λαμία και να φτάσει στο Καρπενήσι, ήταν για υπάλληλο το ίδιο με την αιωνιότητα. Οι κορδέλες ανηφοριάς του Κάψι, περίπλοκο σαν το κουβάρι γριάς, που το μπέρδεψεν ο άτακτος εγγονός της, γινόνταν φοβερώτερες με το νυσταλέο ταχυδρομικό αμάξι, βαγνέρειο κονσέρτο τριγμών. Ο αμαξάς φορούσε κατά κανόνα πελώρια τσαρούχια με δύο θάμνους, και ήταν θυμωμένος και πιωμένος. Ετσι κατέληγε να είναι δώρο του υψίστου για τον ταξειδιώτη το καλύβι, που χωμένο μέσα σε ένα κρυψώνα, επρόσφερε στους εξαντλημένους οργανισμούς λίγο κρασί της Παλιοβράχας και έμεινε για ξεκουράσματα στο περίφημο με το μελωδικό όνομα- χάνι του Πανέτσου.
Μετά το 1900 και μέχρι το 1950, βουλευτές Ευρυτανίας, υπήρξαν σημαντικές προσωπικότητες. Ανάμεσα τους, διακρίνουμε τον Γεώργιο Καφαντάρη.
Γεννήθηκε το 1873 στην Ανατολική Φραγκίστα και πέθανε στην Αθήνα το 1946. Εκλέχτηκε βουλευτής Ευρυτανίας με το κόμμα του Δημητρίου Ράλλη στις εκλογές του 1905 και 1906. Το 1910 προσχώρησε στο κόμμα Φιλελευθέρων. Εξελέγη βουλευτής με το κόμμα αυτό στις εκλογές του 1912, 1915 και 1923, και ως αρχηγός του Προοδευτικού Κόμματος Φιλελευθέρων στις εκλογές 1926, 1928, 1932, 1933 και 1936. Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών (Αύγουστο - Σεπτέμβριο του 1915), Γεωργίας (9.1.19 - 28.4.20), Δικαιοσύνης (11.1.24 - 6.2.24), στις κυβερνήσεις Ελευθέριου Βενιζέλου, πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών (6.2.24 -12.3.24), υπουργός Οικονομιών στην Οικουμενική Κυβέρνηση Αλ. Ζαΐμη (4.12.26 - 4.7.28) και στην κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου (16.1.33 - 6.3.33), Επί υπουργίας του το 1933 στο Υπουργείο Οικονομικών ιδρύθηκε και η Τράπεζα της Ελλάδος, διετέλεσε αντιπρόεδρος στην κυβέρνηση Σοφούλη (22.11.45 -11. 2.46). Ενδιαφέρθηκε για το επισιτιστικό πρόβλημα της Ευρυτανίας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Κατοχής. Και ακόμη κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά για τα διατήρηση της αιγοτροφίας στο νομό.
Μετά το 1945 σημαντική ήταν η παρουσία των παρακάτω ευρυτάνων βουλευτών.
Γεώργιος Ν. Μπουρδάρας (1888-1959), (βουλευτής το 1933, 1950, 1956, Γενικός Διοικητής αρχιπελάγους αμέσως μετά τη φυγή των Γερμανών το 1944-45 και υπουργός Τ.Τ.Τ. το 1945 και Συγκοινωνιών το 1951-52). Το 1950, ως βουλευτής φροντίζει να επουλώσει τις πληγές της αιμάσσουσας Ευρυτανίας, κατηγορώντας έντονα την κυβέρνηση για εγκατάλειψη της υπαίθρου και αναδεικνύοντας στη Βουλή τα προβλήματά της όπως ήταν αποστολή δασκάλων και ιερέων, χορήγηση δανείων καθώς και ο αποχαρακτηρισμός πολλών ευρυτάνων που άδικα και επιπόλαια χαρακτηρίστηκαν αντάρτες. Δικό του έργο ήταν τα ΚΤΕΛ και τα ΚΤΕΦΑ. Είχε σε μεγάλο βαθμό την εθνική περηφάνια γεγονός που μαρτυρεί το παρακάτω περιστατικό. Όταν τον κάλεσαν να πάει και σε σύσκεψη στην Πρεσβεία της Μεγάλης Βρεττανίας απαντάει –και παρά την πίεση του του Νικ. Πλαστήρα που ήταν προθυπουργός- Επιτέλους να πληροφορηθεί ο κύριος αυτός ότι εγώ είμαι Έλληνας Υπουργός στη χώρα μου και δεν συσκέπτομαι σε ξένη πρεσβεία.
Νικόλαος Παπαγεωργίου, από τους Δομιανούς ,Βουλευτής κατά την ταραχώδη περίοδο 1946-1950, δηλαδή στη διάρκεια του εμφυλίου. Έτσι στις 3 Φεβρουαρίου 1949, λίγες μέρες μετά την κατάληψη του Καρπενησίου από τους αντάτρες, διεκτραγωδώντας τη δημιουργθείσα κατάσταση θα εντυπωσιάσει τη βουλή λέγοντας; Εάν παραδεχτώ την αρχήν ότι ο βουλευτής αντιπροσωπεύει την ίδιαν αυτού εκλογικήν περιφέρειαν ,τότε δεν έχω θέσιν εν τη αιθούση ταύτη,διότι η εκλογική μου πριφέρεια κατέχεται εξ ολοκλήρου υπό των συμμοριτών ,ως δε πληροφορούμαι εγένετο εκεί εκλογή και εξελέγη αντικαταστάτης μου.Απάντηση σε αρμονία με το τραχή της αρετής ψηλά από το Καρπενήσι του ποιητή.
Χρυσόστομος Καραπιπέρης: Γεννήθηκε στην Αγία Τριάδα, το 1912 και πέθανε στην Αθήνα στις 11-2-1989. Εκλέχτηκε βουλευτής Ευρυτανίας σε δέκα περιόδους από το 1950 μέχρι τον Οκτώβριο του 1981. Διατέλεσε υφυπουργός Συγκοινωνιών, Εθνικής Παιδείας και Γεωργίας. Οι κορδέλες στο δρόμο Λαμία-Καρπενήσι λιγόστεψαν από τη 10ετία του 50 όταν υπουργός συγκοινωνιών ήταν ο Χρυσόστομος Καραπιπέρης και ο χρόνος διαδρομής από Λαμία σε Καρπενήσι σε μια ώρα και κάτι. Προσπάθησε για την ανάπτυξη με πολλά έργα στην υγεία, στην παιδεία, κάθε χωριό και Δημοτικό σχολείο, κατώτερες τεχνητές σχολές ακόμη και για ηλεκτρολόγους σε περιοχές που η ΔΕΗ δεν είχε φτάσει (Αγραφα), ημιγυμνάσια σε πολλά κεφαλοχώρια, με εκκλησιαστική Σχολή, με ίδρυση κυνηγετικών ζωνών, με προώθηση συγκοινωνιακών έργων, με τηλεφωνική σύνδεση όλων των οικισμών της Ευρυτανίας με ένα κωδικό, μοναδικό προνόμιο αν εξαιρεθεί ο Νομός Άρτας για όλη την Ελλάδα, με προώθησε μέτρων για την κτηνοτροφία, την ίδρυση εργοστασίου ξυλείας στο Καρπενήσι, την διοργάνωση γεωργοκτηνοτροφικών εκθέσεων, των γιορτών του Δάσους, τη Βασική Βιβλιοθήκη και πολλά άλλα.
Συνεχίζω με το έργο του Καραπιπέρη και σημειώνω το πρόγραμμα για την κοινοτική ανάπτυξη, την ίδρυση της αναπτυξιακής ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΑΕ θυγατρικής της ΑΤΕ που από τα πρώτα έργα της ήταν η κατασκευή δασικών δρόμων, η μελέτη των προβλημάτων κτηνοτροφίας με την συμμετοχή ξένων ειδικών που τελικά η μελέτη για τη λιβαδοκτηνοτροφική ανάπτυξη της περιοχής Αγράφων Ευρυτανίας έγινε από ομάδα ελλήνων επιστημόνων με επικεφαλής τον ομιλούντα και τον καθηγητή Βασίλειο Παπαναστάση. Η μελέτη, πρωτοπόρος παρουσιάσθηκε από τον ακαδημαϊκό Αλεξόπουλο στην Ακαδημία Αθηνών. Το έργο του Καραπιπέρη και άλλων βουλευτών της εποχής με ίδρυση αγροτικών λεσχών κτλ ,συνεταιρισμών τυροκομείων ακόμη και στα Καμάρια Αγράφων, την ίδρυση ιχθυοτροφείων και ιχθυογεννητικών σταθμών καλά σχεδιασμένο ίσως εφάμιλλο με εκείνο του Αβέρωφ για το Μέτσοβο δεν πέτυχε την αναμενόμενη ανάπτυξη του τόπου μας .Οι ευρυτάνες τα περίμεναν όλα από το Κράτος. Άρχισαν οι ίδιοι να μη συμμετέχουν. Για παράδειγμα ενώ η Ευρυτανία ΑΕ προσπάθησε να διαδώσει την ιχθυοκαλλιέργεια σε ότι αφορά την Πέστροφα, εκτός από ένα ιδιωτικό ιχθυοτροφείο που και σήμερα λειτουργεί, κανένας δεν ακολούθησε. Ήρθαν από την τότε ΕΟΚ οι επιδοτήσεις στην αγροτική παραγωγή και η παραγωγή σχεδόν από το Νομό σήμερα εξαφανίστηκε . Ο λόγος απλός. Τον κασμά και το τσαπί ο νέος δεν τον πιάνει. Ο πολιτικός βοήθησε, ενώ έκανε έργα στον τόπο, να φύγουν οι νέοι. Διορισμοί σε θυρωρεία, νοσοκομεία, χωροφυλακή κτλ. Η νοοτροπία της κρικέλας γενικός κανόνας. Όμως, λίγο μετά έγιναν και οι σεισμοί, εξαιτίας της λίμνης των Κρεμαστών. Το φράγμα είναι ένα από τα μεγαλύτερα γαιοφράγματα της Ευρώπης και οι εργασίες για την κατασκευή του ξεκίνησαν το 1962 και ολοκληρώθηκαν το 1966 με τη λειτουργία του σταθμού. Τότε, η πολιτεία εκτόπισε τους Ευρυτάνες για δεύτερη φορά, χωρίς ουσιαστική βοήθεια, μετά τον εμφύλιο. Πρώτα συγκέντρωση στο Καρπενήσι και στη συνέχεια εκτός Νομού πχ Νέα Βράχα στη Λαμία. Ακόμη στην εποχή της δικτατορίας έγινε προσπάθεια συνένωσης οικισμών. Ήταν ένα χτύπημα για τον ευρυτάνα. Η Ευρυτανία και η πόλη του Καρπενησιού τίμησε τον Χρυσόστομο Καραπιπέρη δίνοντας το όνομά του σε δημοτικό δρόμο και τοποθετώντας τον ανδριάντα του στο ομώνυμο πάρκο που δημιούργησε στην ανατολική είσοδο της πόλης, η δε σύζυγός του στη μνήμη του δώρισε μια ολόκληρη πτέρυγα στο Νοσοκομείο Καρπενησίου.
Μετά τη μεταπολίτευση βουλευτής Ευρυτανίας εξελέγη ο Κώστας Γ. Σαψάλης από τη Φουρνά, από το 1974-78,βουλευτής Ευρυτανίας και στη συνέχεια βουλευτής Α Αθηνών 1989-1996 ο οποίος διατέλεσε Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και υφυπουργός Δημοσίας Τάξεως.
Κώστας Τσιγαρίδας: Γεννήθηκε το 1939, στα Καμάρια των Αγράφων , από κτηνοτρόφους γονείς. Εκλέχτηκε βουλευτής Ευρυτανίας το 1981 μέχρι το 1989 και διετέλεσε υφυπουργός Γεωργίας. Στις μέρες του αυξήθηκαν τα χιλιόμετρα των ασφαλτοστρωμένων δρόμων στο νομό μας. Παράλληλα φρόντισε για την ένταξη της Ευρυτανίας στα προγράμματα ΜΟΠ που αφορούσαν τον αγροτοτουρισμό.
Παύλος Μπακογιάννης. Γεννήθηκε το 1935 στα Βελωτά . Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Ευρυτανίας τον Ιούνιο του 1989. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολιτικής του αντίληψης υπήρξε η μετριοπάθεια, ενώ συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία της κυβέρνησης συνεργασίας Νέας Δημοκρατίας και Αριστεράς. Είχε όραμα για την Ευρυτανία, εκπόνησε μελέτες και το περίφημο πρόγραμμα ανάπτυξης Παύλου Μπακογιάννη. Δυστυχώς το όραμά του αυτό το σταμάτησαν στις 26 Σεπτεμβρίου 1989, οι σφαίρες της "17 Νοέμβρη" μπροστά στην είσοδο του γραφείων του, επί της οδού Ομήρου στην Αθήνα.
Άλλο πολιτικό πρόσωπο και στρατιωτικό από την Ευρυτανία ,βουλευτής όμως σε περιοχές εκτός νομού, πρωθυπουργός και αντιβασιλέας ήταν ο Γεώργιος Κονδύλης. Γεννήθηκε το 1878, στον Προυσό. Εξελέγη βουλευτής (Ροδόπης 1923, Καβάλας 1928, Τρικάλων 1932). Το Μάρτιο του 1924, έγινε υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Παπαναστασίου και Εσωτερικών στην κυβέρνηση Α. Μιχαλακόπουλου (1925). Ανέτρεψε αργότερα, στις 21 Αυγούστου 1926, τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο. Ο Κονδύλης σχημάτισε κυβέρνηση καταλύοντας το πολίτευμα, αυτοανακηρύχθηκε Αντιβασιλιάς και στις 25-11-1935 με δημοψήφισμα επανέφερε τον βασιλιά Γεώργιο Β'. Στις 1-2-1936 πέθανε στην Αθήνα από καρδιακή εμβολή, σε ηλικία 57 ετών.
Τέλος, πρέπει να αναφερθούν η Ντόρα Μπακογιάννη βουλευτής Ευρυτανίας την τριετία 1990-93 η οποία φρόντισε για την υλοποίηση του προγράμματος του Παύλου Μπακογιάννη, ο Δημοσθένης Τσιαμάκης βουλευτής Ευρυτανίας για δύο σχεδόν τετραετίες, ο Ηλίας Καρανίκας σημερινός βουλευτής του Νομού, αγωνιστής για τα διάφορα θέματα του Νομού,όπως ανατολική πρόσβαση,μη κατάργηση ΤΕΙ κτλ καθώς και ο Θανάσης Μπούρας ο οποίος δεν ήτο βουλευτής Ευρυτανίας, αλλά ω γνήσιος και περήφανος ευρυτάνας στο σύντομο χρονικό διάστημα που διετέλεσε ως υφυπουργός Οικονομικών πρόσφερε στο τόπο του, ενδεικτικά αναφέρω -----ότι με ενέργειές του ανοιξε η κατασκευή του δρόμου Δομνίστα-Πανταβρέχει.----
Οι Βουλευτές της τελευταίας 10ετίας της περιοχής μας διακρίνονται σε σύγκριση με τους προγενέστερους για την μετριοπάθειά τους.
Ευρυτάνες πολιτικοί με ευρυτανικές ρίζες.
Κωνσταντίνος Δ. Τσάτσος: Γεννήθηκε το 1899 και πέθανε το 1987 στην Αθήνα. Οι ρίζες βρίσκονται στην Ευρυτανία. Κατά διάφορα χρονικά διαστήματα από το 1946 μέχρι το 1975 εκλέχθηκε πολλές φορές βουλευτής και υπουργός σε διάφορα Υπουργεία. Το 1975 εκλέχθηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.
O Ελευθέριος Βενιζέλος εξελέγη βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας το 1915 με πολύ μεγάλη πλειοψηφία. (Κατά την άφιξή του στο Καρπενήσι φιλοξενήθηκε στο αρχοντικό του τότε δικηγόρου Γεωργίου Ιατρίδη, ενώ επισκέφθηκε το Κεφαλόβρυσο, όπου κατέθεσε στεφάνι στο κενοτάφιο του ήρωα Μάρκου Μπότσαρη).
Ο Γεώργιος Ορφανός, βουλευτής Θεσσαλονίκης με Ευρυτανικές ρίζες ,ως υφυπουργός πολιτισμού-αθλητισμού μετά το 2004 συνέβαλλε στα έργα υποδομής για τον αθλητισμό στο Νομό μας και τη λειτουργία του Αθλητικού Κέντρου που ιδρύθηκε από την Κυβέρνηση Σημίτη. Επίσης βοήθησε σε έργα συντήρησης και αναστήλωσης διαφόρων εκκλησιών στο νομό.
Η Ευρυτανία μετά την απελευθέρωση το 1828 και μέχρι το 1940 ήταν γεμάτη κόσμο και παραγωγική δραστηριότητα. Ας σταθούμε στο ερώτημα ή την διαπίστωση αν οι πολιτικοί βοήθησαν στην ανάπτυξη του τόπου ή όχι. Ο καθένας μας έχει στο ντροβά του τις διηγήσεις εκείνων που έζησαν και το πως έζησαν στο τόπο μας στο πέρασμα του χρόνου. Έχει επίσης μπροστά του τη σημερινή κατάσταση του τόπου. Μια σύγκριση και παίρνει την απάντηση.
Ας σταθούμε λίγο στα περασμένα κι σε εκείνα τα έργα που έγιναν στο τόπο μας πριν το 1900. Εκείνη την περίοδο η Ευρυτανία ήταν μια παραμεθόριος περιοχή. Μια περιοχή που ληστοκρατείταν. Ληστές από αγωνιστές του 21 που δεν μετείχαν στη κρατική μηχανή, ληστές από τουρκοαλβανούς ή τούρκους κτλ. Μερικά από τα έργα που έγιναν εκείνη την εποχή ήταν η ίδρυση Δημοτικών Σχολείων, Σχολαρχείων σε διάφορα κεφαλοχώρια της περιοχής.
Όμως το Καρπενήσι επικοινωνούσε και με το Αγρίνιο, το Μεσσολόγγι το Αιτωλικό. Τότε εδώ δεν υπήρχε δρόμος για αμαξάδες. Αμάξι ήταν το γαϊδούρι, το μουλάρι, και η πλάτη της ευρυτάνισας και ο ώμος του Ευρυτάνα. Όμως στο δρόμο ήταν ο μέγδοβας, ο άσπρος, ο αγραφιώτης, ο κρικελοπόταμος και πολλά άλλα μικρότερα ποτάμια. Γεφύρια έγιναν από Αλεξανδρόπουλο στον Κρικελοπόταμο, από Βουλπιώτη στη Μέγδοβα αλλά και στα Σίδηρα, η γέφυρα της Τέμπλας, από το Νικολαο Στράτο. Οι κάτοικοι εκείνη την εποχή δεν είχαν σπίτια. Ο πόλεμος του 21 τα κατέστρεψε. Ήταν τόπος ρημαγμένος. Η ξενιτιά στην Βλαχία, στην Πόλη, στην Αμερική έφερε τα απαραίτητα χρήματα, γεμάτα ιδρώτα και αίμα και έγιναν αυτά τα παραδοσιακά σπίτια που και σήμερα θαυμάζουμε.
Άλλο πρόβλημα ήταν η έλλειψη σχολικών κτηρίων και σχολείων. Σε ότι αφορά τα κτήρια οι ξενιτεμένοι έδωσαν τη λύση. Για τους δασκάλους φρόντισαν οι τότε πολιτικοί. Ιδρύθηκαν στη 10ετία του 1830, Δημοτικό Σχολείο στο Καρπενήσι και του 1840 στο Κρίκκελο, Δομνίστα, Τρανό Χωριό, κτλ. Είναι άξια λόγου αναφορά ότι τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν αριθμητική, Γαλλικά, αρχαία ελληνικά, Ιστορία, θρησκευτικά. Για την ίδρυση πρωτοστατούσαν μαζεύοντας υπογραφές και πληρώνοντας τους δασκάλους οι κάτοικοι του κάθε χωριού. Κάπου ανάμεσα στους πολέμους ο Τρικούπης σχεδιάζει μεγάλους οδικούς άξονες ως εργαλεία ανάπτυξης. Μέσα σε αυτούς και η Ευρυτανία. Φθάνουμε στο 1900, ακολουθούν πόλεμοι και πάλι πόλεμοι για να φθάσουμε στην Δικτατορία του Μεταξά. Το Όχι θεωρώ ότι μας εκφράζει όλους. Όμως η αγροτική του πολιτική και κυρίως η κτηνοτροφική τους Ευρυτάνες όχι. Υπέκυψε σε εισηγήσεις ότι η γίδα καταστρέφει το δάσος. Και άρχισε η μεγάλη σφαγή και η επιδότηση, κουβαλώντας οι κτηνοτρόφοι τα κεφάλια των γιδιών για επιδότηση στη Δασική Υπηρεσία. Μάταια ο Καφαντάρης προσπάθησε με ιστορική ομιλία στη Βουλή να αποτρέψει το κακό. Αγορεύοντας στη βουλή είπε :εμείς στην Ευρυτανία και αν δεν είχομεν αίγας οφείλουμε να τις ανακαλύψουμε.
Ήταν το μεγάλο χτύπημα. Η απαρχή της ερήμωσης. Οι νέοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τον τόπο. Ήρθε ο πόλεμος του 1940 και στη συνέχεια ο εμφύλιος. Η Ευρυτανία και πάλι στο επίκεντρο των γεγονότων. Μετακινήσεις χωριών στα καμποχώρια, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας στους Ευρυτάνες. Η επιστροφή ή επαναπατρισμός το 1949-50 προβληματική. Ίσχυαν ακόμη οι απαγορεύσεις της αιγοβοσκής. Πεδινές εκτάσεις δεν υπήρχαν. Συνθήκες διαβίωσης σκληρές. Έτσι όσοι μπορούσαν έμειναν μακριά από την Ευρυτανία. Το κράτος για την αντιμετώπιση των οξυτάτων προβλημάτων εξεπόνησε διάφορα αναπτυξιακά προγράμματα, έγιναν κοινωφελή έργα οδοποιίας, ύδρευσης, άρδευσης, και καταβλήθηκαν προσπάθειες για ανάπτυξη της δενδροκαλλιέργειας, της δασοπονίας κτλ. Η βοήθειά , λίγη και το ποτάμι της ερήμωσης, μεγάλωνε μέρα με τη μέρα.
Και φθάνουμε στην ανάπτυξη του τουρισμού (αγροτουρισμός, θρησκευτικός, αθλητικός κτλ), μετά το 1985 και κυρίως το 1990 εξαιτίας των προγραμμάτων ΜΟΠ, του χιονοδρομικού κέντρου και της υλοποίησης μέρος του προγράμματος Μπακογιάννη από την Μπακογιάννη ως καταλύματα σε πολλά χωριά, έναρξη εργασιών για τη σήραγγα Τυμφρηστού που ολοκληρώθηκε αργότερα από την κυβέρνηση Παπανδρέου και άλλων προγραμμάτων. Έγιναν και υπάρχουν σήμερα πολυτελή Ξενοδοχεία, Τουριστικά καταλύματα, ενώ παράλληλα έκλεισαν σχολεία από κεφαλοχώρια, γυμνάσια, σταμάτησαν οι συγκοινωνίες. Ιδρύθηκαν και υπάρχουν αρτοποιία,φαρμακεία εκτός Καρπενησίου και πρατήρια βενζίνης κτλ. Όμως, η ανάπτυξη σήμερα στηρίζεται σε ξύλινα πόδια. Στηρίζεται μόνο στο χιόνι και τον τουρισμό του. Δυστυχώς δεν στηρίζεται στο Περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους του Νομού –δάσος, γεωργική, κτηνοτροφική παραγωγή. Δεν στηρίζεται στην ευρυτανική γή. Η οικονομική κρίση σήμερα δείχνει πόσο λάθος ήταν για τον τόπο μας η μη ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής.
Αγαπητοί συμπατριώτες
Πέρασαν πολιτικοί, αρκετά υπερήφανοι σε μια περιοχή που ήταν το θέατρο του εμφύλιου πολέμου με τις μεγαλύτερες καταστροφές σε άψυχα υλικά κάηκαν σπίτια κειμήλια, ανατινάχθηκαν ξενοδοχεία, κάηκαν εκκλησίες καθώς και σε ανθρώπινο δυναμικό. Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι πολλά σπίτια ντύθηκαν στα μαύρα. Χαρακτηριστική η δήλωση του Δημ Τσαούση, βουλευτή Ευρυτανίας, από την Ανατολική Φραγκίστα 1952-56, κατά τη συζήτηση του Ν-Σ για ενίσχυση των πληγέντων από τους σεισμούς των επτανήσων ,τον Αύγουστο του 1953,κατά τη θέσπιση εισφοράς επί των σιγαρέττων ,ταχυδρομικών τελών κτλ είπε: θέλω να πληροφορήσω τον αρμόδιον υπουργόν ότι στην ιδιαιτέραν μου πατρίδα την Ευρυτανία οι κάτοικοι ευρίσκονται εις οικτράν κατάστασιν. Η ευρυτανία έχει κατασταφεί 100% και έχει απείρους ανάγκας: Αι ανάγκαι εκαλύφθησαν κατά 60 % μόνο. Και το κράτος; Μικρή βοήθεια. Όμως, μεγάλη η συμμετοχή των ξενητημένων ευρυτάνων. Γυμνάσιο στο Καρπενήσι. Νοσοκομείο στο Καρπενήσι από τους Ευρυτάνες της Αμερικής, Εργοστάσιο της Πειραϊκής Πατραϊκής στο Καρπενήσι, Γυμνάσιο και Οικοτροφείο στον Προυσό, από τον μεγάλο ευεργέτη του τόπου τον αείμνηστο Χριστόφορο Κατσάμπα. Τα έργα του ήταν τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά έργα που έγιναν στο τόπο μας. Το 1977 όταν ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας αείμνηστος Κωντσαντίνος Τσάτσος εγκαινίαζε το εργοστάσιο της Πειραϊκής Πατραϊκής στο Καρπενήσι είπε: μακάρι η Ελλάδα να είχε 10 Κατσάμπιδες.
Βουλευτές Ευρυτανίας από το 1821 μέχρι σήμερα
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ Κ. Βουλευτής το 1895,1902.
ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ . Βουλευτής το 1868.
ΒΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ Κ. Βουλευτής το 1847,1850,1856,1859,1861.
ΒΟΥΛΠΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ Σ. Βουλευτής το 1873, 1874,1875,1879,1881, 1885,1886,1890,1892,1895.
ΓΙΟΛΔΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ) ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ. Βουλευτής το 1847,1850,1853,1856,1859,1861.
ΓΙΟΛΔΑΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, πρώτος Βουλευτής Ευρυτανίας το 1844.
ΓΙΟΛΔΑΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Πληρεξούσιος στη Β εθνοσυνέλευση το 1862 και Βουλευτής το 1869,1872,1873,1874.
ΓΟΥΒΕΛΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ. Βουλευτής το 1868,1869.
ΓΟΥΒΕΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Βουλευτής το 1872.
ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ Α. Βουλευτής το 1853,1856,1861.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ.Δ. Βουλευτής το 1873,1875.
ΖΗΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Βουλευτής το 1879,1881,1885.
ΖΩΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ . Εκλέχθηκε το 1844,1850,1853,1859,1865. Πληρεξούσιος το 1862.
ΖΩΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ Σ. Βουλευτής το 1892,1899,1905,1906.
ΖΩΤΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ Δ.. Βουλευτής το 1881 και το 1890 Αιτ/νιας σε επαναληπτικές εκλογές.
ΘΕΟΥ ΝΙΚΟΣ. Πληρεξούσιος το 1843, Βουλευτής το 1844.
ΑΤΡΙΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ Α. Βουλευτής Ευρυτανίας το 1881,1885,1895, και Αιτ/νιας το 1886,1890.
ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΟΥ Γ. Βουλευτής το 1875,1879. Το 1865 εκλέχθηκε βουλευτής Βάλτου.
ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ (1912-1990) από την Αγία Τριάδα, Δικηγόρος. Βουλευτής το 1950, με το Λαίκό κόμμα, το 1951και 1952 με τον Εθνικό Συναγερμό, το 1956, 1958,1961,1963 1964 με την ΕΡΕ, το 1974 με την Ν.Δ. Διετέλεσε και Υφυπουργός Συγκοινωνιών, Παιδείας και Γεωργίας.
ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ( 1872). Βουλευτής το "po" 1905,1906,1912,1915,1923,1926,1928,1932,1933,1936.
ΚΟΠΑΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (1902) Δικηγόρος . Εκλέχθηκε το 1958 με την ΕΡΕ.
ΚΟΥΤΡΟΥΒΕΛΗΣ Τ. Βουλευτής το 1873.
ΜΑΝΩΛΙΔΗΣ ΠΑΝΟΣ.Εκλέχθηκε το 1865,1868,1869,1874,1879 (από 27/3/1880 λόγω προσθήκης μίας έδρας ακόμα).
ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ ΝΤΟΡΑ . Βουλευτής Ευρυτανίας το 1989,1990,1993.
ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΥΛΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ. Βουλευτής το 1989 με τη ΝΔ, δολοφονήθηκε στις 26/9/1989 από την τρομοκρατική οργάνωση 17η Νοέμβρη.
ΜΠΛΑΤΣΗΣ ΗΛΙΑΣ. Βουλευτής το 1892.
ΜΠΛΑΤΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ. Βουλευτής το 1868.
ΜΠΟΥΡΔΑΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ( 1888 -Δικηγόρος). Εκλέχθηκε το 1933,1950,1951 και το 1958 με το ΦΙΔΕ.
ΝΙΚΟΛΙΤΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του αθανασιου (1989 Ιατρός). Βουλευτής αιτωλίας και Ευρυτανίας το 1956 με την ΕΡΕ.
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝ. Πήρε τη θέση του Πάυλου Μπακογιάννη το 1989 μετά τη δολοφονία του για λίγες ημέρες.
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ,Βουλευτής το 1946-1950
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ. Βουλευτής το 1996.
ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ (1914 - αστυνομικός ). Εκλέχθηκε Βουλευτής με τν ΕΚ το 1961,1963,1964.
ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ (1905 -δικηγόρος), βουλευτής Αιτωλίας και Ευρυτανίας το 1946 με ΕΠΕΚ.
ΣΑΨΑΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1939 Δικηγόρος) . Εκλέχθηκε Βουλευτής Ευρυτανίας το 1974 με τη ΝΔ. Το 1989,1990,1994,1996 στην Α' Αθήνας. Διατέλεσε Υφυπουργός δημοσίας Τάξεως και Γενικός Γραμματέας Δημοσίας Τάξεως.
ΣΕΡΠΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ . Βουλευτής το 1902.
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ( 1915 - Δικηγόρος. Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας το 1956.
ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ( 1913 -Δικηγόρος) . Βουλευτής Αιτλ/νιας και Ευρτανίας το 1956.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ( 1905- Δικηγόρος). Βουλευτής Αιτ/νιας και Ευρυτανίας με την ΕΡΕ το 1956.
ΤΖΙΓΚΟΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (1873 Δικηγόρος) . Βουλευτής το 1923,1926
ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1897-Δικηγόρος). Εκλέχθηκε το 1952 με τον Ε.Σ.
ΤΣΙΑΜΑΚΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ. Βουλευτής το2000, ( εχασε την έδρα στο εκλοδικείο μετά από ένσταση) ,2004.
ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1939-Δικηγόρος) από τα Καμάρια Αγράφων. Βουλευτής το 1981 και 1985 με το ΠΑΣΟΚ. Διατέλεσε υφυπουργός Γεωργίας και Γενικός Γραμματέας στο παραπάνω υπουργείο.
ΤΣΙΠΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ. Βουλευτής το 2000 στη θέση του Τσιαμάκη.
ΤΣΙΤΣΑΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Βουλευτής το 1885.
ΤΣΙΤΣΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ Γ. (1867 - Δικηγόρος). Εκλέχθηκε βουλευτής το 1889,1902,1905,1906,1910,1915,1915,1920.
ΤΣΙΤΣΑΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ. Βουλευτής το 1874.
ΦΑΡΜΑΚΗΣ Α. Βουλευτής το 1885,
ΧΑΝΤΣΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ Δ. Βουλευτής το 1861.
ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ . Βουλευτής το 1899.
ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Βουλευτής το 1879,1881,1885,1886,1895,1902 και το 1886,1890 βουλευτής Αιτ/νιας.
ΧΟΥΤΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ( 1908- Ιατρός). Βουλευτής Αιτ/νιας και Ευρυτανίας το 1956.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ . Βουλευτής Ευρυτανίας το 1023. Βουλευτής Αιτ/νιας το 1910,1912, 1915,1932.
ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ ΗΛΙΑΣ Βουλευτής Ευρυτανίας 2004,2009
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί ομιλία του συμπατριώτη καθηγητή του ΑΠΘ Θανάση Γιαννακόπουλου στην εκδήλωση της 13ης Φεβρουαρίου 2011, στο Σύλλογο Ευρυτάνων Βορείου Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου